عوارض برخی مواد نیروزا بیشتر از فواید آن است
تاریخ انتشار: ۱۹ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۱۸۹۷۰۲
مکمل‌ها یا مواد نیروزا، موادی هستند که با هدف بهبود عملکرد یا جبران کمبود برخی از مواد مغذی برای ورزشکاران و بدنسازان تجویز می‌شود؛ این در حالی است که متخصصان تغذیه بر این باروند برخی از مواد غذایی، پروتئین و مکمل‌های مورد نیاز بدن را تامین کرده و نیازی به مصرف مکمل‌ها نیست.
به گزارش خبرنگار ایمنا، مکمل‌ها یا مواد نیروزا، موادی بوده که با هدف بهبود عملکرد یا جبران کمبود برخی از مواد مغذی برای ورزشکاران و بدنسازان تجویز می‌شود؛ این در حالی است که این مواد به‌طور معمول در مقادیری بیش از نیاز روزانه ورزشکار تجویز می‌شود و هدف از تجویز آنها تقویت عملکرد ورزشکار به‌واسطه آثار شبه دارویی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
طی سال‌های اخیر ورزشکاران و بدنسازان بسیاری به سمت استفاده از مکمل‌ها و مواد نیروزا و حتی اقدامات غیرقانونی مانند دوپینگ پیش رفتند که به تبع آن و عوارض ناشی از این مواد، مراجعه به پزشکان متخصص افزایش پیدا کرد. حتی برخی به دلیل استفاده از مکمل‌ها و مواد نیروزای تقلبی جان خود را از دست دادند.
برخی از پزشکان و متخصصان معتقد هستند که مصرف داروهای نیروزا و مکمل‌های ورزشی سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و درحالی‌که مضرات مصرف داروهای نیروزا بر کسی پوشیده نیست، مصرف استروئیدها سیستم ایمنی بدن را در مقابل تمام بیماری‌ها از جمله HIV (ایدز) تضعیف می‌کند.
به‌طورکلی مکمل‌هایی که بر سوخت‌وساز انرژی تأثیر دارند شامل کراتین، ال کارنیتین، بیکربنات سدیم و کافئین است، مکمل‌هایی که احتمالاً بر ترکیب بدن تأثیر می‌گذارند شامل پروتئین و اسیدهای آمینه، پیکو لینات کروم، بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات (BMH) و چیتوزان؛ همچنین مکمل‌هایی مانند گلوتامین، ویتامین‌ها و مواد آنتی اکسیدان که احتمالاً باعث حفظ سلامت عمومی ورزشکار می‌شوند.
از این رو پیشگیری از مصرف مکمل‌های غیرمجاز و تقلبی در باشگاه‌های ورزشی نیازمند توجه و نظارت جدی مسئولان دستگاه‌های ذی‌ربط است.
محسن، دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تربیت‌بدنی درباره تأثیر مواد نیروزا بر بدنسازی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اگر در بحث مصرف و خرید مکمل‌ها اطلاع کافی وجود نداشته باشد و بدون اینکه یک مربی تمرین‌دهنده خوبی برای ورزشکاران این موارد را توصیه کند، آثار مخرب بسیاری برجا خواهد ماند.
وی می‌افزاید: یکی از دوستان ما که از مواد نیروی‌زای تقلبی استفاده کرده بود از نظر ذهنی و روانی دچار آسیب شد که پس از بررسی‌ها مشخص گردید در این مواد نیروزا از مواد مخدر استفاده شده است.
این دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تربیت بدنی تصریح می‌کند: برای خرید این مواد باید با مربی آگاه و با دانش کافی مشورت کرد، به‌طور معمول مربی باشگاه‌ها آن‌گونه که باید اطلاع کافی در این راستا ندارند.
وی می‌گوید: به تازگی فدراسیون بدنسازی دوره‌هایی برگزار می‌کند و به شرکت‌کنندگان مدرک می‌دهد، درحالی‌که سطح خروجی کلاس‌ها و دانش افراد مشخص نیست؛ همین موارد باعث می‌شود عوارضی که برای ورزشکار و بدنساز پیش می‌آید، بیشتر باشد.
محسن اضافه می‌کند: برخی معتقد هستند تعداد مربی‌ها از تعداد باشگاه‌ها بیشتر است؛ این موضوع نشان می‌دهد که فدراسیون بدنسازی آموزش را در اولویت قرار داده ولی نسبت به کیفیت بی‌توجه است.
وی با اشاره به گران بودن و نظارت نکردن بر مواد نیروزا، ادامه می‌دهد: نظارتی در راستای قیمت‌ها و استاندارد بودن مواد نیروزا صورت نمی‌گیرد؛ به صورت کلی باید سازوکاری در این راستا صورت گیرد.
نبود نظارت در زمینه خرید و مصرف مکمل‌ها و مواد نیروزای بدنسازیمجید، یک ورزشکار درباره تأثیر مواد نیروزا بر بدنسازی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اکنون وضعیت باشگاه‌ها به صورتی است که افکار عمومی تصور می‌کند با تنوع مدل‌های متفاوتی از مکمل‌ها می‌تواند بدون تمرین بدن را رشد دهد و به حد کمال برساند.
وی می‌افزاید: بحث مکمل برای بدن بحث تخصصی بوده که تنها مربی‌های حرفه‌ای و پزشکان حوزه تغذیه می‌توانند نسبت به آن اظهار نظر کنند.
این ورزشکار ادامه می‌دهد: این موضوع باعث می‌شود که برخی افراد سودجو بعضی از مکمل‌های غیراصلی را تنها به سبب پایین بودن قیمت در اختیار افراد قرار می‌دهند.
وی می‌گوید: بازارهای جهانی مکمل‌های بدنسازی را به نوعی در فهرست گران‌ترین اقلام خود قرار دادند، چراکه از پرمصرف‌ترین مواد محسوب می‌شود از این رو افراد با توجه به شرایط اقتصادی به سمت مکمل‌های ارزان قیمت یا فله‌ای کشیده می‌شوند.
مجید با انتقاد از نبود نظارت در راستای مکمل‌ها و مواد نیروزا، اضافه می‌کند: هیچ‌گونه نظارتی در راستای فروش مکمل‌های بدنسازی در باشگاه‌ها صورت نمی‌گیرد، چرا که به صورت غیرقانونی اقدام به فروش آن می‌کنند، حتی گاهی در باشگاه‌ها بسیاری از مدیران اجازه فروش این مواد را به مربیان نمی‌دهند.
حسن انتظاری، مدیر گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره تأثیر مواد نیروزا بر بدن به خبرنگار ایمنا می‌گوید: بدن انسان اسکلت‌بندی و استخوان‌بندی و توان محدودی دارد از این رو بسیاری از قرص‌ها و مواد نیروزا مانند باری است که بیش از حد توان روی یک خودرو گذاشته شود.
وی می‌افزاید: ممکن است مواد نیروزا در کوتاه‌مدت اثر منفی نداشته باشد، اما در درازمدت اثر منفی دارد؛ این درحالی است که ممکن است مواد نیروزای فسفو کراتین تجویز شود، اما از مواد استروئیدی در این مواد استفاده شده باشد. به همین دلیل متخصصان تغذیه به مردم عادی و نیز ورزشکاران استفاده از قرص‌ها و مواد و نوشابه‌های نیروزا را توصیه نمی‌کنند.
مدیر گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: نه اینکه مواد و قرص‌ها نیروزا مجاز نباشند، اما می‌توان گفت از حدود هزار نوع مواد نیروزا حدود ۱۵۰ مورد غیرمجاز هستند. این در حالی است که به برخی مواد مجاز نیز نمی‌توان اعتماد کرد؛ حتی مجازها در درازمدت می‌توانند برای افراد مشکل ایجاد کنند.
وی با اشاره به مشکلات و عوارضی که مواد نیروزا برای بدن ایجاد می‌کند، اضافه می‌کند: اگر داروها و قرص‌های استروئیدی باشند در واقع همان هورمون‌های مردانه هستند، این در حالی است که مردان عضلانی‌تر از زنان هستند به همین دلیل هورمون‌های استروئیدی که در رأس آنها تستسترون قرار دارد در دراز مدت علاوه‌بر عقیم شدن منجر به ایست قلبی در فرد و حالت‌هایی مانند رشد عرضی و تاسی سر می‌شود.
انتظاری با اشاره به اینکه " پروتئین وی" همان پروتئین آب پنیر است، می‌گوید: اگر افراد لبنیات کافی مصرف کنند نیازی به استفاده از مکملی مانند پروتئین وی نخواهند داشت؛ برخی افراد نیز از کافئین و پروتئین‌های استخراج شده از تخم‌مرغ استفاده می‌کنند در حالی که می‌توانند از تخم‌مرغ استفاده کنند.
وی اضافه می‌کند: بدن در قسمت ماهیچه‌سازی حداکثر پروتئینی که می‌تواند صرف محیط‌سازی کند، در بهترین شرایط دو گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است؛ یعنی فرد ۷۰ کیلوگرمی حداکثر به ۱۴۰ گرم پروتئین نیاز دارد، این در حالی است که اگر این فرد ۳۰۰ گرم پروتئین مصرف کند جز فشار اضافه به کبد و کلیه خود چیزی به دست نخواهد آورد.
مدیر گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه مقداری از پروتئین را می‌توان از مواد غذایی به دست آورد، خاطرنشان می‌کند: بسیاری از مواد معدنی، مینرال‌ها و آهن برای نیروزایی بسیار مفید است، در حالی که استفاده مازاد از آهن مسموم‌کننده است. ویتامین B3 یا نیاسین در تمام فرآیندهای تولید انرژی نقش دارد، اما حد زیادی از این مواد نیز سمی است و ذخایر قندی بدن را بلافاصله تخلیه می‌کند.
وی با اشاره به اینکه مواد نیروزا تعداد زیادی دارند، می‌افزاید: علی‌رغم اینکه در دنیا تجارت مواد نیروزا تجارت چند صد میلیون دلاری است، اکثر کتاب‌های تغذیه بیش از ۹۵ درصد موارد را تأیید نمی‌کنند و پنج درصدی که مورد تأیید است موارد خاصی بوده که نیروزایی ملایمی دارند که گفته می‌شود به صورت همیشگی نیز نمی‌توان از این مواد استفاده کرد.
انتظاری اظهار می‌کند: هیچ دارویی وجود ندارد که ذخایر گلیکوژن و بدون عوارض جانبی ماهیچه‌ها را افزایش دهد یا اسکلت‌بندی را تقویت کند؛ عوارض این مواد بیشتر از فواید آن است به همین دلیل مراجع علمی آنها را تأیید نمی‌کنند.
وی می‌گوید: بسیاری از افراد ورزشکار هیچ‌گونه دارویی مصرف نمی‌کنند، حتی برخی از آنها گیاه‌خوار هستند و گوشت و شیر و تخم‌مرغ مصرف نمی‌کنند؛ به طور طبیعی عضلات تمام ورزشکاران تقویت می‌شود. یک فوتبالیست، دونده دوی ماراتن و والیبالیست عضله‌بندی قوی‌تری نسبت به فرد عادی دارد از این رو لزومی به مصرف مواد نیروزا نیست. به طور معمول افرادی که از مواد نیروزا استفاده می‌کنند از جمله افرادی هستند که قصد دارند یک شبه راه صد ساله را بپیمایند.
مدیر گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خاطرنشان می‌کند: هورمون‌های استروئیدی برای زنان و مردان به‌طورکلی مضر بوده و عوارض بسیاری برجای می‌گذارد و مصرف‌کنندگان این مواد در ۴۰ یا ۵۰ سالگی به صورت کامل چهره‌ای نامتعارف پیدا کرده و طحال خود را از دست می‌دهند.
کد خبر 672563منبع: ایمنا
کلیدواژه: مواد نیروزا مکمل مصرف مکمل ها مکمل های ورزشی مکمل های ورزشی تقلبی باشگاه بدنسازی بدنسازی پروتئین مصرف پروتئین دوپینگ دوپینگ ورزشکاران متخصص تغذیه سوخت و ساز بدن انرژی مصرف استروئید سیستم ایمنی تقویت سیستم ایمنی کراتین تستسترون شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق مکمل ها و مواد نیروزا مواد نیروزا خبرنگار ایمنا برای ورزشکار مکمل ها باشگاه ها قرص ها بر بدن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۱۸۹۷۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بلای وحشتناکی که یک قرص به ظاهر ساده بر سرتان می‌آورد
اگر عادت به مصرف داروهایی دارید، که پزشک آنها را تجویز نکرده و دلیل انتخاب‌تان توصیه‌ای دیگران است، باید بدانید که بروز علائم بیماری در همه افراد یکسان نیست و داروها هم پاسخگویی یکسان برای همه ندارند.
همشهری آنلاین در گزارشی نوشت: حذف ارز ترجیحی داروها، قیمت داروی بدون و نسخه یعنی OTCها را هم افزایش داده چون پوشش بیمه‌ای ندارند. به‌نظر می‌رسد که این افزایش قیمت تا حدودی افزایش بی‌رویه مصرف داروهای بدون نسخه را کنترل کرده باشد. این نکته را دکتر سیدعلی فاطمی، نایب‌رئیس سابق انجمن داروسازان ایران عنوان می‌کند. به‌گفته این کارشناس حوزه دارو، مسکن‌ها و داروهای سرفه بیشترین مصرف را به‌عنوان داروهای OTC دارند. البته میزان مصرف این داروها در ایران و جهان تقریبا یکسان است و واقعی شدن قیمت این داروها پس از اصلاح سیاست‌های ارزی و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ما را هم‌رتبه بقیه کشورها از نظر میزان مصرف قرار داده است.
عوارض حاد و مزمن
فاطمی با اشاره به فرهنگ خرید دارو بدون ردوبدل شدن اطلاعات بیمار عنوان می‌کند: برای فروش دارو به بیمار یا هر فرد مراجعه‌کننده باید شرح حال کامل و مشکل به دکتر داروخانه ارائه شود، اما خرید داروهای بدون نسخه در داروخانه‌های کشور در حالی انجام می‌شود که هیچ شرحی درباره بیماری و داروی مورد نیاز بیماران رد و بدل نمی‌شود. این فرهنگ تقریبا بین مردم جا افتاده و آنها هم نیازی به ارائه این توضیحات نمی‌بییند و مستقیما دارو را مطالبه می‌کنند. داروساز هم براساس ضوابطی که وجود دارد، این داروها را عرضه می‌کند.
او با تاکید بر این که داروهای OTC به‌معنای صددرصد بی‌خطر نیستند، ادامه می‌دهد: این داروها می‌توانند عوارض حاد و مزمن هم داشته باشند. عوارض حاد آنهایی هستند که مصرف‌کننده بلافاصله بعد از خوردن دارو با آن مواجه می‌شود و در عوارض مزمن هم فرد ممکن است سال‌ها بعد با مشکلات ناشی از مصرف این داروها مواجه شود. به‌عنوان مثال اگر کسی مشکلات کلیوی داشته باشد، با مصرف آنها به‌تدریج دچار نارسایی می‌شود.
مصرف آسیب‌زای ۴ استامینوفن
فاطمی با اشاره به مصرف بالای استامینوفن در کشور بیان می‌کند: این دارو را مردم به‌عنوان یک داروی بی‌ضرر یا کم‌ضرر می‌شناسند اما عوارض این دارو هم درصورت مصرف بی رویه قابل توجه است. اگر بیمار ۴ استامینوفن ۵۰۰ میلی‌گرمی در روز استفاده کند دچار مسمومیت کبدی یا کما خواهد شد.
او تاکید می‌کند: همین حالا حدود ۲۰۰ مسکن در فهرست دارویی کشور وجود دارد که همه آنها درصورت خرید بدون نسخه باید طبق دستور و توصیه پزشک داروخانه مورد مصرف قرار بگیرد که شاهد چنین چیزی هم نیستیم.
عفونت را خودسرانه درمان نکنید
این کارشناس دارویی درباره عوارض مصرف خودسرانه داروهای بدون نسخه عنوان می‌کند: برخی در مواجهه با اسهال به‌دنبال داروهای بدون نسخه برای رفع مشکل هستند، اما موارد عفونی اسهال را نباید با مصرف خودسرانه دارو، درمان کرد. باید عفونت موجود در بدن فرد درمان شود. در این باره بیمار نباید اقدام به مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها هم کند چون آنتی‌بیوتیک جزو داروهای OTC نیست.
عوارض نسل قدیم سرماخوردگی‌ها
فاطمی با اشاره به این که داروهای OTC برای سرماخوردگی یا حساسیت‌های فصلی نسل قدیم و جدید دارند، توضیح می‌دهد: نسل قدیم این داروها خواب‌آوری شدید دارند و فرد درصورت مصرف بیش‌از اندازه آنتی‌هیستامین‌ها در فعالیت کاری و رانندگی با مخاطراتی مواجه می‌شود. نسل جدید این داروها خواب‌آوری کمتری دارند اما OTC نیستند و باید از سوی پزشک تجویز شوند.
داروی توصیه‌ای نخرید
به گفته این کارشناس دارویی، فرهنگ بد دیگری که در کشور ما وجود دارد این است که فرد دارویی که استفاده و تجربه مصرف آن را دارد، به دیگران توصیه می‌کند.
فاطمی در توضیح بیشتر بیان می‌کند: این فرهنگ غلطی است چون حتی سردرد در افراد یکسان نیست و برای خرید داروی مسکن باید شرح حال از سوی دکتر داروخانه گرفته شود. نکته مهم این است که هر درد یا سردردی با هر مسکنی برطرف نمی‌شود. به همین دلیل انواع و اقسام مسکن‌ها در بازار دارویی کشور وجود دارد و پزشکان یا دکتر داروخانه می‌توانند بر اساس نیاز بیمار آن را تجویز کند. دردهای قاعدگی، مفاصل یا سردرد با مسکن‌های متفاوت، پاسخگویی مختلف دارند، تجویز به‌اصطلاح عمه و خاله برای مصرف داروها، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
نظر پزشک را بپرسید
فاطمی با بیان این که تداخلات دارویی هم باید مدنظر قرار بگیرد، عنوان می‌کند: تداخلات دارویی درباره داروهای OTC اهمیت زیادی دارد. این داروها با داروهای انعقاد خون تداخل مصرف دارند.
او ادامه می‌دهد: فرد مبتلا به بیماری‌های قلبی که داروی وارفارین استفاده می‌کند نباید داروهای OTC را بدون تجویز پزشک مصرف کند. حتی مصرف همزمان آنتی‌بیوتیک و مسکن هم می‌تواند کارایی آنها را تحت‌تأثیر قرار دهد.
به گفته این کارشناس دارویی، اوتی‌سی‌ها همچنین می‌توانند جذب ویتامین را مختل کنند و به همین دلیل کسانی که مصرف بالایی در داروها دارند باید از دکتر داروخانه درباره تداخلات دارویی اطلاعات لازم را بگیرند تا اثربخشی داروی اصلی که استفاده می‌کنند کمتر نشود و مشکلاتی برای بیماران ایجاد نکند.
فاطمی با بیان این که خواندن بروشورهای دارویی هم اهمیت زیادی دارد، عنوان می‌کند: البته فرهنگ خواندن بروشور یا دستور مصرف داروها در ایران کمرنگ است و به نوعی مردم توجهی به آنها ندارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که درصد کمی از مردم هنگام خرید دارو، بروشور آن را مطالبه و مطالعه می‌کنند یا درباره دارو اطلاعات کامل را از مسئول فنی یا دکتر داروخانه می‌گیرند. درحالی‌که این مسئله اصل ضروری خرید دارو است و باید از عوارض جانبی، میزان مصرف و احتمال تداخل آن با داروهای دیگر مطلع شد.
او تاکید می‌کند: توصیه جدی این است که هر نوع داروی بدون نسخه الزاما از داروخانه و با نظر دکتر داروخانه تهیه شود. درصورت عدم‌دسترسی به بروشور داروها، سایت های معتبر در اینترنت منابع خوبی برای کسب اطلاعات لازم هستند. این منابع معتبر به راحتی در دسترس مصرف‌کنندگان قرار دارد و می‌توان هشدارهای دارویی را در آنها مطالعه کرد.
این کارشناس دارویی هشدار می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از داروهای OTC توصیه نمی‌شود چون می‌تواند هم عوارض جانبی داشته باشد و هم برخی از آنها به‌تدریج اثربخشی خود را از دست خواهند داد.
اثر معکوس برخی داروها
اینطور گفته می‌شود که مصرف مداوم داروها باعث کاهش اثربخشی آنها می‌شود و فاطمی در این باره می‌گوید: این مسئله درباره همه داروهای OTC صدق نمی‌کند. مثلا درباره آنتی‌بیوتیک‌ها اگر بدون نسخه تهیه و بدون تجویز پزشک مصرف شود، باکتری‌های بدن با آنها سازگاری پیدا می‌کند و باید آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تر تجویز شود.
او ادامه می‌دهد: در برخی داروهای ضداسهال و ضداحتقان بینی هم این مسئله وجود دارد و اگر زیاد استفاده شود می‌تواند اثر معکوس هم داشته باشد. داروهای ضدیبوست هم می‌توانند این شرایط را به‌وجود بیاورند. عمده آنها گیاهی هستند و بهتر است هر چند وقت یک‌بار تغییر کنند.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»